Hiểm hoạ núp bóng công nghệ

Thời gian gần đây, thuốc lá điện tử xuất hiện ngày càng phổ biến trên thị trường với đủ loại hình thức, mẫu mã hiện đại, bắt mắt, đi kèm những chiêu thức quảng cáo tinh vi, đánh trúng tâm lý tò mò, muốn khẳng định bản thân của giới trẻ. Không ít thanh thiếu niên đã bị cuốn hút, thử sử dụng rồi trở nên lệ thuộc vào thuốc lá điện tử.

Đáng lo ngại hơn, các loại ma tuý tổng hợp “núp bóng” dưới dạng thực phẩm, đồ uống, thuốc lá điện tử… có độc tính cao, gây tác hại với người dùng xuất hiện ngày càng nhiều. Năm 2025, Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo” trong Tuần lễ Quốc gia không khói thuốc lá 2025 nhằm cảnh báo hiểm hoạ thuốc lá điện tử đang len lỏi trong giới trẻ.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, sự “giả tạo” nằm ở chính những lời quảng cáo phi thực tế như “không độc hại”, “không gây nghiện” – trong khi thực tế, thuốc lá điện tử chứa nicotine và hàng loạt hương liệu độc hại, thậm chí có thể bị trà trộn các chất ma túy. Sự hấp dẫn bề ngoài của các sản phẩm này – thiết kế bắt mắt, phong cách hiện đại – chỉ là lớp vỏ ngụy trang cho hàng ngàn hóa chất tiềm ẩn nguy cơ.

Chính sự mập mờ ấy đã khiến hàng chục triệu thanh thiếu niên trên toàn thế giới trở thành người dùng thường xuyên. Riêng tại Việt Nam, theo thống kê của Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế, hiện có tới hơn 7% thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 15 đến 24 thường xuyên sử dụng thuốc lá điện tử.

Y bác sĩ Bệnh xá Công an tỉnh tuyên truyền tác hại của thuốc lá cho học sinh trường THCS Tân Thành, thành phố Đồng Xoài

Từ đầu năm 2025, nước ta đã chính thức ban hành lệnh cấm buôn bán, sử dụng các loại thuốc lá điện tử. Đồng thời, thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên được xác định là lực lượng nòng cốt trong công tác tuyên truyền phòng, chống tác hại thuốc lá. Đây là động thái mạnh mẽ nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, nhất là thế hệ trẻ, trước những hiểm họa tiềm ẩn từ thuốc lá điện tử.

Tại Bình Phước, các cơ quan chức năng tích cực triển khai nhiều hình thức tuyên truyền phong phú, đa dạng như phát tờ rơi, tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề tại trường học để cảnh báo về tác hại của thuốc lá điện tử. Nội dung tập trung vào các dấu hiệu nhận biết, thực trạng sử dụng, và đặc biệt là nguy cơ ma túy núp bóng dưới dạng thuốc lá điện tử, một thủ đoạn ngày càng tinh vi, khó lường.

Đại úy Nguyễn Tự Hải, bác sĩ tại Bệnh xá Công an tỉnh cho biết: “Trong các buổi tuyên truyền, chúng tôi chú trọng trình bày nội dung bằng hình ảnh trực quan, sinh động để các em học sinh dễ hiểu, dễ tiếp nhận. Tuy nhiên, nhà trường và gia đình cũng cần chung tay vào cuộc, tăng cường quản lý, định hướng, tạo môi trường lành mạnh để con em tránh xa thuốc lá điện tử”.

Xử lý nghiêm các trường hợp mua bán, sử dụng trái phép thuốc lá

Theo các chuyên gia y tế, hành vi hút thuốc lá ở lứa tuổi vị thành niên sẽ để lại những hệ lụy về sức khỏe trong vòng 10 đến 20 năm tới, khi các tác động âm ỉ bắt đầu bộc lộ thành bệnh lý mãn tính. Không chỉ thuốc lá điện tử mà cả thuốc lá điếu thông thường vẫn đang là vấn đề nhức nhối, với hơn 15 triệu người hút thuốc trên toàn quốc.

Sức tiêu thụ lớn, nhu cầu cao trong khi giá thuốc lá chính hãng còn đắt đỏ là nguyên nhân khiến thị trường thuốc lá nhập lậu ngày càng phức tạp. Các loại thuốc lá ngoại như Jet, Hero… dù không rõ nguồn gốc nhưng lại được ưa chuộng do mẫu mã bắt mắt, giá rẻ, dễ mua bán tràn lan. Đây cũng là lý do khiến công tác kiểm soát, ngăn chặn thuốc lá lậu trên thị trường gặp không ít khó khăn. 

Đội CSGT số 1 bắt giữ 2 vụ vận chuyển thuốc lá nhập lậu tại xã Lộc Tấn, huyện Lộc Ninh

Để đấu tranh hiệu quả với tình trạng buôn bán, vận chuyển thuốc lá lậu, lực lượng chức năng đã chủ động triển khai các biện pháp nghiệp vụ ngay từ khu vực biên giới, nơi mặt hàng này thẩm lậu vào nội địa. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với lực lượng Cảnh sát giao thông, Quản lý thị trường tổ chức dừng, kiểm tra phương tiện vận tải nghi vấn, phát hiện và thu giữ thuốc lá không rõ nguồn gốc, xuất xứ.

Riêng trong thời điểm cuối năm 2024, lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý nhiều vụ vận chuyển thuốc lá lậu trên địa bàn, chủ yếu là tại các khu vực giáp biên như huyện Lộc Ninh, Bù Gia Mập. Trung tá Lương Phú Tân, Đội trưởng Đội Cảnh sát giao thông số 1, Phòng CSGT Công an tỉnh cho biết: “Các đối tượng thay đổi thủ đoạn liên tục, thường lợi dụng thời điểm giữa trưa hoặc sáng sớm, từ sử dụng phương tiện mô tô, xe tải cho đến thuê người dân vận chuyển nhỏ lẻ, mỗi lần khoảng 1 ngàn bao, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Do đó, chúng tôi phải thường xuyên tổ chức tuần tra, kiểm soát trên các tuyến, địa bàn, khi phát hiện đối tượng khả nghi, có dấu hiệu vận chuyển hàng cấm thì sẽ ngay lập tức kiểm tra”. Trong một ngày của đợt cao điểm, Đội Cảnh sát giao thông số 1 đã liên tiếp bắt giữ 2 vụ vận chuyển thuốc lá nhập lậu tại xã Lộc Tấn, huyện Lộc Ninh, thu giữ trên 2.000 bao thuốc lá nhãn hiệu Jet và Hero. Tất cả số thuốc lá này đều không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc, xuất xứ.

Để kéo giảm nhu cầu tiêu thụ thuốc lá và bảo vệ sức khỏe nhân dân, thời gian tới, Công an tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá; cảnh báo tác hại của thuốc lá điếu, thuốc lào, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng… phù hợp với từng nhóm đối tượng và điều kiện địa phương. Cùng với đó, các đoàn kiểm tra liên ngành sẽ được thành lập, tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi buôn bán, tàng trữ, sử dụng trái phép thuốc lá, đảm bảo thực thi nghiêm túc các quy định pháp luật hiện hành.