Trong bối cảnh công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, xử lý vi phạm hành chính (VPHC) là một trong những công cụ quản lý nhà nước quan trọng, góp phần đảm bảo trật tự, kỷ cương pháp luật, giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Công tác này không chỉ dừng lại ở việc phát hiện, xử phạt mà còn bao gồm việc quản lý, theo dõi chặt chẽ tình hình xử lý, thi hành các quyết định xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả; áp dụng các biện pháp xử lý hành chính nhằm bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Đối với tỉnh Bình Phước - địa bàn có vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh, tiếp giáp biên giới, tình hình vi phạm hành chính tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, đa dạng và ngày càng tinh vi. Do đó, yêu cầu nâng cao hiệu quả công tác quản lý, theo dõi tình hình xử lý vi phạm hành chính đối với lực lượng Công an tỉnh không chỉ mang ý nghĩa quản lý hành chính thuần túy mà còn gắn liền với nhiệm vụ giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Trong thời gian qua, Công an tỉnh Bình Phước đã triển khai thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về xử lý VPHC và đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng trong công tác phòng ngừa, đấu tranh đối với các hành vi vi phạm, giữ vững an ninh trật tự, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. Một số kết quả nổi bật như:

Một là, Công an tỉnh Bình Phước đã ban hành nhiều văn bản , kế hoạch nhằm cụ thể hóa các chủ trương, quan điểm chỉ đạo, hướng dẫn của Chính phủ, Bộ Công an, UBND tỉnh về công tác quản lý, thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Triển khai thực hiện đồng bộ các biện pháp, giải pháp nâng cao hiệu quả công tác xử lý vi phạm hành chính trong lực lượng Công an tỉnh. Đồng thời, tham mưu Tỉnh ủy, UBND tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện nghiêm túc Luật XLVPHC và các văn bản hướng dẫn thi hành; tích cực, chủ động tham gia đóng góp ý kiến xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

Hai là, các hành vi vi phạm hành chính trên các lĩnh vực quản lý nhà nước về an ninh trật tự được phát hiện, xử lý kịp thời, đúng thẩm quyền, đúng quy trình. Trung bình mỗi năm, lực lượng chức năng Công an tỉnh phát hiện, xử lý hơn 70.000 trường hợp vi phạm hành chính chủ yếu trên các lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ, kinh tế, môi trường… Riêng trong năm 2024, lực lượng Công an tỉnh đã phát hiện 81.644 vụ vi phạm hành chính, đã ban hành 79.976 quyết định xử phạt vi phạm hành chính (đạt 97,95%) so với cùng kỳ năm 2023 tăng 18.457 vụ, thu nộp ngân sách nhà nước hơn 225 tỷ đồng. Tổng số đối tượng bị xử phạt VPHC là 80.276 đối tượng, trong đó, 1.049 tổ chức, cá nhân 79.227 trường hợp. Tổng số đối tượng bị áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính là 795 trường hợp (trong đó: giáo dục tại xã, phường, thị trấn: 77 trường hợp; đưa vào trường giáo dưỡng 10 trường hợp; đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc 02 trường hợp; đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc 706 trường hợp); đã tổ chức thi hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với 762 trường hợp (đạt 91,32%). Từ những số liệu trên cho thấy những năm qua công tác quản lý, theo dõi, thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính luôn được lực lượng Công an tỉnh Bình Phước tổ chức thực hiện nghiêm túc, đúng trình tự, thủ tục, thẩm quyền, các hành vi vi phạm đều được kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh theo quy định; không để xảy ra tình trạng vi phạm quy trình công tác, sai phạm của cán bộ, chiến sĩ trong thực thi nhiệm vụ có liên quan công tác xử lý vi phạm hành chính.

Ba là, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát về quản lý, theo dõi, thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính luôn được Đảng ủy, Ban Giám đốc, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị quan tâm chỉ đạo thực hiện thường xuyên, nghiêm túc, nhằm kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những tồn tại, hạn chế. Hàng năm, Công an tỉnh đều ban hành các kế hoạch, tổ chức các Đoàn thanh tra, kiểm tra công tác xử lý vi phạm hành chính đối với các đơn vị có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính. Công tác kiểm tra, giám sát được Công an tỉnh Bình Phước xem là giải pháp then chốt nhằm phòng ngừa sai phạm, nâng cao chất lượng xử lý vi phạm hành chính, bảo đảm mọi hoạt động đều đúng quy định pháp luật, hạn chế tối đa tiêu cực, nhũng nhiễu, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân đối với lực lượng Công an.

Bốn là, công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ứng dụng công nghệ thông tin vào thực hiện nhiệm vụ quản lý, theo dõi tình hình thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính được Công an tỉnh đã đặc biệt quan tâm. Tổ chức nhiều lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên sâu về pháp luật XLVPHC, kỹ năng lập hồ sơ xử phạt, kỹ năng xử lý tình huống thực tiễn. Hàng năm, cử gần 300 lượt cán bộ tham gia các lớp đào tạo do Bộ Công an, UBND tỉnh tổ chức về cập nhật các văn bản pháp luật mới ban hành, hướng dẫn quy trình nghiệp vụ xử lý vi phạm hành chính. Đồng thời, thường xuyên cập nhật, phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật mới liên quan đến công tác XLVPHC thông qua các buổi sinh hoạt chuyên đề, hội nghị trực tuyến. Qua đó, Đội ngũ cán bộ làm công tác XLVPHC tại Công an tỉnh, huyện, xã ngày càng nâng cao trình độ pháp luật, tinh thần trách nhiệm và kỹ năng nghiệp vụ. Để đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại, Công an tỉnh Bình Phước đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác XLVPHC, như: Ứng dụng phần mềm trong quản lý dữ liệu xử phạt, hỗ trợ tra cứu thông tin, thống kê, báo cáo tình hình xử phạt kịp thời, chính xác; từng bước số hoá hồ sơ xử lý vi phạm hành chính, giảm thiểu hồ sơ giấy, nâng cao hiệu quả lưu trữ, bảo mật thông tin; phối hợp với Kho bạc Nhà nước và các ngân hàng triển khai hình thức thu phạt trực tuyến, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, đồng thời minh bạch trong quản lý tài chính công.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý, theo dõi tình hình XLVPHC của Công an tỉnh vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định: (1) Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý XLVPHC còn ở mức độ sơ khai, chưa đồng bộ, chưa hình thành được cơ sở dữ liệu liên thông giữa các phòng nghiệp vụ, và Công an cấp xã; (2) Trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý, theo dõi tình hình thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính chưa đồng đều, một bộ phận cán bộ, chiến sĩ trực tiếp làm công tác XLVPHC chưa nắm vững pháp luật, thiếu kỹ năng nghiệp vụ, nhất là ở cấp cơ sở; (3) Công tác theo dõi việc thi hành quyết định xử phạt (đặc biệt là theo dõi việc chấp hành nộp phạt, thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả, áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính...) còn hạn chế, lúng túng, chưa chặt chẽ, dẫn đến vẫn còn nhiều trường hợp không chấp hành để hết thời hiệu xử lý vi phạm hành chính; (4) Việc số hoá hồ sơ, lưu trữ điện tử còn hạn chế, nhiều đơn vị vẫn quản lý hồ sơ XLVPHC bằng phương pháp thủ công, gây khó khăn trong tra cứu, tổng hợp; (5) Một số quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành còn chưa cụ thể, rõ ràng, có nhiều cách hiểu, chưa phù hợp với tình hình thực tiễn nên khó vận dụng, thực hiện thống nhất, đồng bộ. 

Nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, theo dõi tình hình xử lý vi phạm hành chính (XLVPHC) trong thời gian tới, Công an tỉnh đề ra một số giải pháp trọng tâm sau:

Một là, tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy vai trò trách nhiệm người đứng đầu: Công an tỉnh tiếp tục chỉ đạo quyết liệt, sâu sát hơn đối với công tác quản lý, theo dõi thi hành pháp luật về XLVPHC tại các đơn vị có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính thuộc Công an tỉnh, Công an cấp xã; xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu đơn vị trong việc tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát công tác này; kịp thời biểu dương đơn vị làm tốt, đồng thời xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân buông lỏng quản lý, để xảy ra vi phạm.

Hai là, đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý, theo dõi tình hình thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính: Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác xử lý vi phạm hành chính là yêu cầu tất yếu, lâu dài và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Công an tỉnh Bình Phước tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiến thức pháp luật chuyên sâu, kỹ năng nghiệp vụ thành thạo, đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ trong tình hình mới.

Ba là, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác quản lý, theo dõi XLVPHC: Thường xuyên rà soát, đánh giá hiệu quả phần mềm quản lý XLVPHC đang sử dụng; nghiên cứu, đề xuất nâng cấp, hoàn thiện hệ thống cho phù hợp thực tiễn. Tăng cường hướng dẫn, tập huấn kỹ năng sử dụng phần mềm, công nghệ thông tin cho cán bộ thực hiện nhiệm vụ. Thực hiện số hoá toàn bộ hồ sơ XLVPHC, quản lý tập trung, đồng bộ, tạo thuận lợi cho việc tra cứu, thống kê, báo cáo, chia sẻ dữ liệu.

Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát: Công an tỉnh tiếp tục chỉ đạo thực hiện nghiêm công tác kiểm tra định kỳ và đột xuất việc chấp hành pháp luật về XLVPHC tại Công an các đơn vị, địa phương. Nội dung kiểm tra cần đi vào thực chất, trọng tâm là: thẩm quyền xử phạt, tính đúng đắn trong áp dụng pháp luật, quy trình xử lý vi phạm, quản lý hồ sơ, cập nhật dữ liệu... Kết luận kiểm tra phải rõ ràng, chỉ rõ tồn tại hạn chế, xác định rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân để xử lý hoặc chấn chỉnh kịp thời.

Năm là, đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về xử lý vi phạm hành chính: cần thiết đổi mới quan điểm về tuyên truyền “Tuyên truyền phải đi trước một bước - Phổ biến pháp luật không chỉ là nhiệm vụ mà phải là công cụ quản lý hiệu quả trong phòng ngừa vi phạm hành chính.” Hướng tới mục dễ hiểu - dễ nhớ - dễ áp dụng; đa dạng hóa hình thức tuyên truyền; thay đổi cách tiếp cận từ việc tuyên truyền truyền thống sang tuyên truyền tương tác, trực quan, sinh động hơn. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền trên không gian mạng và chuyển đổi số, nâng cao năng lực tiếp cận pháp luật của người dân; chủ động phòng ngừa vi phạm, giảm tải cho công tác xử lý VPHC.

Sáu là, hoàn thiện hệ thống pháp luật về xử lý vi phạm hành chính và quản lý công tác xử lý vi phạm hành chính: Công an tỉnh tiếp tục chỉ đạo các đơn vị có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính thường xuyên rà soát, đánh giá, tổng hợp những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong áp dụng pháp luật về xử lý VPHC để đề xuất, kiến nghị Bộ Công an, cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các quy định các quy định còn bất cập. Từng bước xây dựng, hoàn thiện các quy định về trình tự, thủ tục xử lý VPHC theo hướng đơn giản hóa, minh bạch, phù hợp với thực tiễn quản lý nhà nước.

Công tác quản lý, theo dõi tình hình xử lý vi phạm hành chính đóng vai trò hết sức quan trọng trong quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, góp phần giữ gìn kỷ cương, pháp luật, phòng ngừa và ngăn chặn hiệu quả các hành vi vi phạm trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Tin tưởng rằng, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, lãnh đạo Công an tỉnh; sự quyết tâm, nỗ lực của các đơn vị và sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan, ban ngành, chính quyền các cấp, công tác quản lý, theo dõi tình hình xử lý vi phạm hành chính của Công an tỉnh Bình Phước sẽ ngày càng được nâng cao, góp phần giữ vững an ninh trật tự, phục vụ hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.