Ảnh: Internet

Nghị định 126/2024/NĐ-CP khẳng định rõ ràng quyền lập hội của công dân theo quy định tại Điều 25 Hiến pháp năm 2013. Đây là quyền hiến định, được pháp luật bảo vệ, nhưng cũng cần được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật nhằm đảm bảo trật tự, an toàn xã hội, tránh tình trạng lợi dụng hội đoàn để phục vụ các mục đích không chính đáng. Đồng thời, quy định này hoàn toàn phù hợp với Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) mà Việt Nam là thành viên. Công ước này công nhận quyền tự do lập hội nhưng cũng cho phép các quốc gia đặt ra những hạn chế hợp lý để bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự công cộng và lợi ích chung. Việc Việt Nam ban hành nghị định này không đi ngược lại các tiêu chuẩn quốc tế mà thực tế là cách để đảm bảo rằng quyền lập hội được thực hiện đúng với ý nghĩa tích cực của nó, không bị biến tướng để phục vụ các hoạt động vi phạm pháp luật.

So với các quy định trước đây, Nghị định 126/2024/NĐ-CP có nhiều điểm mới quan trọng giúp nâng cao hiệu quả quản lý và tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức hội hoạt động. Trong đó, một trong những thay đổi đáng chú ý là việc rút ngắn thời gian tổ chức đại hội thành lập hội xuống còn 60 ngày kể từ khi có quyết định cho phép thành lập. Đây là sự điều chỉnh hợp lý, giúp các tổ chức hội nhanh chóng hoàn tất thủ tục pháp lý và đi vào hoạt động. Ngoài ra, nghị định cũng thay thế khái niệm “hội có tính chất đặc thù” bằng “hội do Nhà nước giao nhiệm vụ”, đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước.

Một điểm quan trọng khác là nghị định siết chặt quy định về tài chính đối với các tổ chức hội. Trong thời gian qua, một số hội từ thiện, tổ chức phi lợi nhuận đã bị phát hiện lạm dụng quyền hạn để trục lợi cá nhân, không minh bạch trong sử dụng nguồn tài trợ. Với quy định mới, các hội bắt buộc phải công khai tài chính, chịu sự giám sát từ cơ quan chức năng và xã hội nhằm đảm bảo rằng các nguồn lực được sử dụng đúng mục đích, phục vụ lợi ích chung thay vì bị lợi dụng cho mục đích cá nhân hoặc chính trị.

Bên cạnh việc quản lý hoạt động hội, Nghị định 126/2024/NĐ-CP còn góp phần quan trọng trong việc tạo lập một không gian mạng an toàn, trách nhiệm hơn. Nhiều tổ chức hội sử dụng mạng xã hội như Facebook, YouTube để tuyên truyền, phát triển cộng đồng, nhưng cũng không ít hội bị lợi dụng để phát tán thông tin sai lệch, kích động dư luận hoặc kêu gọi quyên góp trái phép. Nghị định yêu cầu các tổ chức hội phải chịu trách nhiệm về thông tin mà họ đăng tải, đảm bảo tuân thủ các quy định về an ninh mạng, không được phép lan truyền tin giả hoặc thực hiện các hành vi gây bất ổn xã hội. Quy định này không nhằm kiểm soát quyền tự do ngôn luận mà chỉ đặt ra trách nhiệm pháp lý cho các tổ chức hội, giống như cách mà nhiều quốc gia phát triển khác đang áp dụng để đảm bảo sự minh bạch trên không gian mạng.

Ngay sau khi nghị định được ban hành, một số tổ chức phản động, cá nhân chống đối đã xuyên tạc rằng nghị định này là công cụ để “siết chặt quyền lập hội” hay “bịt miệng tiếng nói phản biện”. Đây là những luận điệu vô căn cứ, nhằm gây hoang mang dư luận và kích động tâm lý chống đối. Thực tế, nghị định không hề cấm đoán hay hạn chế quyền lập hội mà chỉ đặt ra các điều kiện pháp lý nhằm đảm bảo rằng các hội đoàn hoạt động minh bạch, không vi phạm pháp luật. Tại nhiều nước phát triển như Mỹ, Pháp, Đức, Nhật Bản, quyền lập hội cũng không phải là quyền tuyệt đối, mà luôn đi kèm với những quy định quản lý chặt chẽ nhằm đảm bảo rằng tổ chức hội không bị lợi dụng cho các hoạt động bất hợp pháp.

Bên cạnh đó, một số cá nhân còn lan truyền thông tin sai lệch rằng nghị định này là một công cụ để kiểm soát thông tin trên mạng xã hội. Thực tế, nghị định không ngăn cản việc tổ chức hội sử dụng mạng xã hội mà chỉ yêu cầu họ có trách nhiệm với những nội dung mà họ đăng tải, ngăn chặn việc phát tán thông tin sai sự thật hoặc kêu gọi tài trợ không minh bạch. Đây là quy định hợp lý, nhằm bảo vệ lợi ích của người dân trước các hành vi lừa đảo, lợi dụng danh nghĩa tổ chức hội để thực hiện hành vi trái pháp luật.

Nghị định 126/2024/NĐ-CP là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về tổ chức hội, đảm bảo rằng các hội đoàn hoạt động minh bạch, có trách nhiệm và không bị biến tướng để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc các mục đích chống phá Nhà nước. Đồng thời, nghị định cũng giúp tạo lập một không gian mạng lành mạnh, an toàn hơn, nơi mà các tổ chức hội có thể hoạt động một cách công khai, minh bạch và có trách nhiệm với cộng đồng. Những luận điệu xuyên tạc về nghị định này chỉ là một phần trong chiến lược chống phá của các thế lực thù địch nhằm làm suy giảm niềm tin của người dân vào chính sách quản lý nhà nước. Việc phổ biến thông tin chính xác, phản bác các luận điệu sai lệch là cần thiết để đảm bảo rằng dư luận không bị thao túng bởi những kẻ có ý đồ xấu. Một xã hội dân sự lành mạnh không thể tồn tại nếu thiếu một khung pháp lý rõ ràng, minh bạch và phù hợp với thực tiễn.