Điều 67, Hiến pháp năm 2013 quy định: “Nhà nước xây dựng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia và đảm bảo trật tự an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm”. Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” cũng chỉ rõ: “Xây dựng QĐND và CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, nâng cao sức mạnh chiến đấu, thực sự là lực lượng trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân, lực lượng nòng cốt bảo vệ Tổ quốc”.

Quán triệt quan điểm của Đảng, Đảng ủy Công an Trung ương và lãnh đạo Bộ Công an xác định công tác xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng CAND trong sạch, vững mạnh là nhiệm vụ then chốt nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ an ninh, trật tự trong tình hình mới. Đảng ủy Công an Trung ương và lãnh đạo Bộ Công an tham mưu với Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác đảm bảo an ninh, trật tự và quán triệt nghiêm túc, tổ chức thực hiện có hiệu quả các mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ công tác công an.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Bộ trưởng Tô Lâm cùng các đại biểu tại Hội nghị triển khai Nghị định  01-NĐ-CP của Chính phủ.

Đặc biệt vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 22-NQ/TW về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Đây là nội dung quan trọng nhằm thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII về “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”, đang được Đảng ủy Công an Trung ương và Bộ Công an tập trung triển khai thực hiện với đề án cụ thể (Đề án 106), đáp ứng các mục tiêu, yêu cầu đặt ra.

Xây dựng tổ chức bộ máy Bộ Công an tập trung, thống nhất, chuyên sâu, tinh gọn đầu mối

Thực tiễn cho thấy, tổ chức, bộ máy của CAND từ khi thành lập đến nay là quá trình phát triển có tính lịch sử và đều xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự trong từng giai đoạn cách mạng. Sau mỗi lần cải cách, kiện toàn, bộ máy được hoàn thiện hơn, đáp ứng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ chính trị của lực lượng CAND và sự phát triển của đất nước.

Đề án “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” dựa trên quy định của Hiến pháp, Luật Tổ chức Chính phủ; các quan điểm của Đảng về xây dựng tổ chức bộ máy nhà nước và xây dựng lực lượng CAND đã được đề ra trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII; Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 30-10-2016 về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25-10-2017  về “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25-10-2017 về “Tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập”. Đồng thời căn cứ vào kết quả tổng kết quá trình hình thành, phát triển, kế thừa có chọn lọc, phát huy những ưu điểm của tổ chức, bộ máy Bộ Công an trong hơn 70 năm qua.

Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” xác định mục tiêu: Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước và chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội; phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại, nâng cao chất lượng, sử dụng hiệu quả đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; giảm chi thường xuyên và góp phần cải cách chính sách tiền lương.

Nghị quyết xác định: “Quân uỷ Trung ương, Đảng uỷ Công an Trung ương xây dựng đề án riêng rà soát, kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy đáp ứng yêu cầu xây dựng lực lượng quân đội, công an theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; bảo đảm tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với lực lượng vũ trang, phù hợp với quy định chung của hệ thống chính trị và tính đặc thù của từng lực lượng”. 

Quá trình nghiên cứu, xây dựng, triển khai Đề án đã bám sát và cụ thể hóa các quan điểm của Đảng về xây dựng tổ chức bộ máy nhà nước, xây dựng lực lượng CAND; tranh thủ tối đa sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các đồng chí trong Đảng ủy Công an Trung ương, cấp ủy các địa phương; đồng thời huy động sự vào cuộc của toàn lực lượng CAND, nhất là các thế hệ cán bộ lãnh đạo chủ chốt, cán bộ lão thành; có sự phối hợp chặt chẽ, ủng hộ của các bộ, ban, ngành liên quan.

Mục tiêu kiện toàn tổ chức bộ máy Bộ Công an gắn với hoàn thiện cơ chế, đổi mới phương thức lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với CAND, bảo đảm thống nhất, xuyên suốt từ Trung ương đến cơ sở; xây dựng và hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa Đảng ủy Công an Trung ương với các Tỉnh ủy, Thành ủy; kiện toàn Đảng ủy Công an Trung ương, có cơ cấu, số lượng hợp lý; thống nhất thực hiện chế độ thủ trưởng đơn vị đồng thời là bí thư cấp ủy để lãnh đạo chỉ đạo kịp thời, hiệu quả các mặt công tác Công an.

Những định hướng lớn của Đề án là: xây dựng tổ chức bộ máy Bộ Công an tập trung, thống nhất, chuyên sâu, tinh gọn đầu mối hoạt động hiệu lực hiệu quả, tăng cường cho cơ sở, theo hướng “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”; không tổ chức cấp trung gian, nâng cao chất lượng các cục trực thuộc Bộ; sắp xếp, thu gọn các đơn vị sự nghiệp công lập, báo chí, y tế; sáp nhập 20 đơn vị Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương với Công an các tỉnh, thành phố để bảo đảm gắn kết, phát huy tối đa nguồn lực trong thực thi nhiệm vụ.

Xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy, trước mắt bố trí Công an xã chính quy tại các địa bàn trọng điểm phức tạp về an ninh, trật tự, tiến tới thực hiện thống nhất trong toàn quốc khi hoàn thiện các văn bản pháp luật có liên quan.

Tạo điều kiện thuận lợi nhất để bố trí, điều chỉnh lại lực lượng

Thượng tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh: Việc triển khai thực hiện Đề án là phù hợp các chủ trương, nghị quyết về đổi mới, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, đổi mới tổ chức bộ máy hệ thống chính trị, giảm tầng nấc trung gian trong điều hành; không làm ảnh hưởng đến chức năng, nhiệm vụ của CAND; tạo điều kiện thuận lợi nhất để bố trí, điều chỉnh lại lực lượng, tăng cường cho lực lượng trực tiếp chiến đấu, hướng về cơ sở và bố trí Công an xã chính quy. Từ đó lực lượng Công an sẽ gần dân hơn, bám sát cơ sở hơn, nắm tình hình và giải quyết hiệu quả các vấn đề về an ninh, trật tự ngay từ cơ sở; khắc phục được sự chồng chéo, chia cắt, tăng cường cải cách hành chính; tạo điều kiện tốt hơn để tập trung đầu tư, hiện đại hóa trang bị, phương tiện chiến đấu.

“Việc Bộ Chính trị chỉ đạo nghiên cứu, xây dựng và ban hành Nghị quyết về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả là thận trọng, khách quan, khoa học, có sự thống nhất, đồng thuận của cả hệ thống chính trị, sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân và dư luận xã hội” – Bộ trưởng khẳng định.

Công tác chuẩn bị đã được Bộ Công an tập trung quan tâm ngay từ khi triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII. Nhiều chuyên đề lớn đã được tổ chức tổng kết như: quá trình hình thành, phát triển tổ chức, bộ máy của Bộ Công an từ khi thành lập đến nay, trong đó đánh giá mô hình tổ chức các cấp Công an; rà soát chức năng, nhiệm vụ trùng lặp, chồng chéo giữa Bộ Công an với các bộ, ngành, giữa các đơn vị, lực lượng trong Công an; nghiên cứu phương án kiện toàn tổ chức bộ máy của Công an cấp tỉnh, cấp huyện, lực lượng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy, các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng và phương án xây dựng lực lượng Công an xã chính quy... Kết quả đánh giá, tổng kết là cơ sở để báo cáo Bộ Chính trị cho ý kiến về chủ trương, định hướng nghiên cứu, xây dựng Đề án.

Thời gian qua, cấp ủy, lãnh đạo chỉ huy Công an các cấp đã chủ động chuẩn bị về công tác cán bộ; tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng; rà soát quy hoạch, cơ cấu lãnh đạo chỉ huy; tạm dừng tuyển chọn công dân vào CAND, tạm dừng bổ nhiệm lãnh đạo chỉ huy, trừ một số chức vụ, chức danh cần thiết... Đồng thời tiến hành rà soát hệ thống văn bản liên quan đến tổ chức, hoạt động của lực lượng Công an.

Theo Bộ trưởng Tô Lâm, Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an đã tổ chức quán triệt, học tập Nghị quyết số 22-NQ/TW để các cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên, cán bộ chiến sĩ nắm rõ; xác định nhiệm vụ, trách nhiệm cụ thể đối với từng tổ chức, cá nhân, đặc biệt là người đứng đầu các đơn vị trong tổ chức triển khai thực hiện. Đồng thời tiếp tục siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường công tác nắm tình hình, chủ động phòng ngừa, phát hiện sớm các trường hợp cán bộ, chiến sĩ vi phạm pháp luật, kỷ luật, có dấu hiệu suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" hoặc bị mua chuộc, lôi kéo bởi các phần tử xấu, "lợi ích nhóm"… để kịp thời ngăn chặn, xử lý, tinh lọc đội ngũ cán bộ ở tất cả các cấp, nâng cao uy tín và tăng cường xây dựng hình ảnh đẹp của lực lượng CAND.

Bộ Công an cũng đề xuất kiện toàn Đảng ủy Công an Trung ương để kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo đối với các lĩnh vực công tác Công an; phối hợp chặt chẽ với các Tỉnh ủy, Thành ủy trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác đổi mới, sắp xếp tổ chức, bộ máy, kiện toàn tổ chức Đảng ở Công an các địa phương; chủ động đề xuất và thực hiện áp dụng các cơ chế, chính sách phù hợp đối với những người chịu tác động trực tiếp trong quá trình sắp xếp...

Nâng cao bản lĩnh cách mạng, sức chiến đấu và năng lực công tác

Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Cách tổ chức Công an phải đơn giản, thiết thực, tránh cái tệ quá hình thức, giấy má. Lề lối làm việc phải dân chủ. Cấp trên phải thường kiểm tra cấp dưới. Cấp dưới phải phê bình cấp trên. Giúp nhau kinh nghiệm và sáng kiến, giúp nhau tiến bộ. Tự phê bình và phê bình nhau theo tinh thần thân ái và lập trường cách mạng. Phải hoan nghênh nhân dân phê bình Công an, để đi đến hiểu Công an, yêu Công an và giúp đỡ Công an” (Huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Hội nghị Công an toàn quốc năm 1950).

Qua mỗi giai đoạn cách mạng, tổ chức bộ máy, cơ cấu đội ngũ cán bộ trong CAND có sự điều chỉnh, thay đổi cho phù hợp tình hình và yêu cầu đặt ra, tạo điều kiện nâng cao chất lượng, đội ngũ cán bộ, tập trung ưu tiên cho các lực lượng, đơn vị trực tiếp chiến đấu. Tuyệt đại bộ phận cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức trong sáng, lối sống lành mạnh, ý thức tổ chức kỷ luật cao, đoàn kết, thống nhất nội bộ, tận tụy trong công tác, cương quyết, mưu trí, dũng cảm trong chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. 

Thời gian qua, lực lượng CAND nghiêm túc quán triệt, triển khai thực hiện sâu sắc, kịp thời các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhất là Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, Quy định số 47-QĐ/TW, ngày 01-11-2011 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về những điều đảng viên không được làm gắn với triển khai sâu rộng Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh - CAND vì nước quên thân, vì dân phục vụ”; phong trào “CAND học tập, thực hiện Sáu điều Bác Hồ dạy”, Cuộc vận động “CAND chấp hành nghiêm điều lệnh; xây dựng nếp sống văn hoá vì nhân dân phục vụ”, các phong trào thi đua “Vì an ninh Tổ quốc”...

Không ngừng đổi mới về tư duy, tư tưởng chỉ đạo, từng bước chuẩn hóa quy trình, quy chế về công tác tổ chức cán bộ theo hướng mở rộng dân chủ, công khai, minh bạch. Quy định rõ phạm vi, trách nhiệm của mỗi đơn vị, mỗi cấp Công an, phát huy năng lực, trách nhiệm, tính chủ động, sáng tạo của đội ngũ lãnh đạo chỉ huy, từng bước khắc phục sự trùng chéo về chức năng, nhiệm vụ.

Thời gian tới, nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội, bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội đặt ra rất nặng nề. Đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy CAND tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo tinh thần Nghị quyết số 22 của Bộ Chính trị; nâng cao bản lĩnh cách mạng, sức chiến đấu và năng lực công tác, tiếp tục siết chặt kỷ luật, kỷ cương, xây dựng nếp sống, ứng xử văn hóa, tác phong chính quy trong toàn lực lượng... là nhiệm vụ chính trị trọng tâm. 

Bỏ cấp tổng cục, giảm gần 60 đơn vị cấp cục Ngày 6-8-2018, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã ký ban hành Nghị định số 01-NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an, Nghị định có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký ban hành. Theo Nghị định, cơ cấu tổ chức Bộ Công an không tổ chức cấp tổng cục, sắp xếp tinh gọn cơ quan Bộ Công an thành các đơn vị cấp cục trực thuộc Bộ, theo nguyên tắc các đơn vị tương đồng về chức năng, nhiệm vụ, các đơn vị không rõ nhiệm vụ, đối tượng công tác hoặc có chức năng, nhiệm vụ liên quan chặt chẽ với nhau mà trong quá trình hoạt động bắt buộc phải có cơ chế phối hợp thì hợp nhất, sáp nhập, bảo đảm một cơ quan, đơn vị có thể thực hiện nhiều việc và một việc chỉ giao cho một cơ quan, đơn vị chủ trì và chịu trách nhiệm chính. Công an Nghệ An xuống cơ sở, gắn bó mật thiết với nhân dân. Sắp xếp, tinh gọn nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động các đơn vị sự nghiệp công lập về giáo dục, đào tạo, báo chí, y tế trong CAND. Giảm đầu mối cấp phòng trực thuộc cục, Công an cấp tỉnh và giảm đầu mối cấp đội trực thuộc phòng và Công an cấp huyện. Xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy; trước mắt, bố trí Công an xã chính quy tại các địa bàn trọng điểm, phức tạp về ANTT, tiến tới thực hiện thống nhất trong toàn quốc sau khi hoàn thiện các văn bản pháp luật có liên quan.  Theo Nghị định, tổ chức bộ máy của Cơ quan Bộ Công an gồm các đơn vị cấp cục, so với bộ máy tổ chức cũ giảm 6 tổng cục, giảm gần 60 đơn vị cấp cục và gần 300 đơn vị cấp phòng. Ở Công an địa phương sáp nhập 20 Cảnh sát PCCC vào Công an tỉnh, thành phố và tinh gọn tổ chức Công an cấp tỉnh, cấp huyện, giảm hơn 500 đơn vị cấp phòng, gần 1.000 đơn vị cấp đội. Ngày 7-8, Bộ Công an đã tổ chức Hội nghị triển khai Nghị định 01-NĐ-CP  của Chính phủ.