Thực hiện âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” chống phá cách mạng nước ta, các thế lực thù địch đã, đang đẩy mạnh nhiều hoạt động thâm độc, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” gây chia rẽ, mất đoàn kết từ bên trong nội bộ Đảng và Nhà nước ta; khi thời cơ đến chúng sử dụng tổng hợp các biện pháp cả vũ trang và phi vũ trang; kết hợp “cả trong và ngoài”, trong đánh ra, ngoài đánh vào để hòng xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, tiến tới xóa bỏ chế độ XHCN, chuyển hoá Việt Nam theo con đường tư bản chủ nghĩa.

“Tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”, có thể hiểu là nguy cơ xảy ra từ bên trong mỗi con người, mỗi tổ chức, mỗi cơ quan, đơn vị. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống… sự xa rời mục tiêu lý tưởng của Đảng, sự vô nguyên tắc, mất dân chủ, xem thường luật pháp Nhà nước. Hiện tượng chia bè, kéo cánh, quan liêu, trục lợi, tranh quyền, tranh chức, đi ngược lại đường lối chủ trương của Đảng trong một bộ phận cán bộ, đảng viên

Sự thiếu tu dưỡng, học tập, rèn luyện hoặc tôn sùng lối sống thực dụng, thích hưởng thu vén cá nhân hơn là cống hiến … trong một bộ phận cán bộ, đảng viên. “Tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” là một trong những mục tiêu cơ bản và hết sức nguy hiểm, đã được chủ nghĩa đế quốc sử dụng từ nhiều thập kỷ trước để chống phá các nước XHCN. Bằng thủ đoạn chống phá tạo sự chuyển hóa từ bên trong và bên trên, các thế lực thù địch đã thành công trong việc xóa bỏ chế độ XHCN ở Liên Xô và một số nước Đông Âu trước đây.

Những âm mưu và thủ đoạn mà các thế lực thù địch, những kẻ cơ hội thường làm là: phản bác chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, họ cho rằng chủ nghĩa Mác-Lênin đã lỗi thời(!). Và như vậy, họ đã tập trung công kích vào nền tảng chính trị tư tưởng của Đảng mà trong “Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội”, Đảng ta đã xác định chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội. Họ phủ định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, phủ định tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội. Tuyên truyền đề cao các giá trị của chủ nghĩa tư bản về thể chế chính trị, đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập, dựng ngọn cờ “tự do”, “dân chủ”, “nhân quyền”; chia rẽ giữa nhân dân, Quân đội, Công an với Đảng, với Nhà nước; chia rẽ Quân đội với Công an với các tổ chức quần chúng khác trong hệ thống chính trị, chia rẽ giữa các tôn giáo, các dân tộc, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc, sức mạnh đoàn kết toàn dân; tuyên truyền chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa cá nhân, chạy theo ham muốn vật chất tầm thường, gieo rắc văn hoá đồi truỵ, tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan… Mặt khác, chúng lợi dụng những yếu kém trong nội bộ ta tình trạng quan liêu, tham nhũng, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa được khắc phục.

Trên thực tế, không ít trường hợp từ những biểu hiện suy thoái về phẩm chất đạo đức, lối sống, dẫn tới suy thoái về chính trị, ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín, thanh danh, sức chiến đấu của Đảng và kết quả thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Vì thế, phòng chống, ngăn chặn và loại trừ tình trạng đó trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của Đảng, Nhà nước ta hiện nay. Hơn nữa, một trong những nội dung chống phá quyết liệt nhất của các thế lực thù địch đối với nội bộ ta là thông qua sự tha hoá về phẩm chất đạo đức, lối sống của từng cán bộ, đảng viên để dẫn tới làm lu mờ bản chất giai cấp công nhân của Đảng. Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI trình Đại hội XII của Đảng chỉ rõ:

“Bốn nguy cơ mà Đảng ta đã chỉ ra tiếp tục tồn tại, nhất là nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với các nước trong khu vực và trên thế giới, nguy cơ “diễn biến hòa bình” của thế lực thù địch nhằm chống phá nước ta; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí diễn biến phức tạp; khoảng cách giàu - nghèo, phân hóa xã hội ngày càng tăng, đạo đức xã hội có mặt xuống cấp đáng lo ngại, làm giảm lòng tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân vào Đảng và Nhà nước”(1). Như vậy, “Tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trên lĩnh vực tư tưởng chính trị diễn ra rất phức tạp, đa dạng, nhiều cấp độ, trong đó cấp độ cao nhất là sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trên các vấn đề, như: phủ nhận nền tảng tư tưởng của Đảng ta, phủ nhận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; thiếu niềm tin, hoài nghi phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng; xa rời các nguyên lý về xây dựng Đảng kiểu mới, đòi Đảng từ bỏ nguyên tắc tập trung dân chủ và cổ suý cho tư tưởng đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập; phê phán lịch sử thiếu khách quan, toàn diện; đòi xét lại con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, kêu gọi thay bằng chế độ tư bản chủ nghĩa; xuyên tạc, bôi đen hình ảnh lãnh tụ và các đồng chí lãnh đạo của Đảng, Nhà nước ta...

Chúng ta cần nhận thức sâu sắc vấn đề này, có nhiều biện pháp tích cực, thiết thực để xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tăng cường mối liên hệ giữa Đảng và nhân dân, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, trong đó nòng cốt là khối liên minh giữa công nhân, nông dân và trí thức. Điều đặc biệt chú ý là phải củng cố và xây dựng "thế trận lòng dân", mà nội dung cơ bản là: củng cố sự nhất trí về chính trị-tinh thần trong nhân dân, sự gắn bó giữa nhân dân với Đảng, giữa nhân dân với chế độ chính trị do Đảng lãnh đạo. Bởi vậy, nhiệm vụ cấp bách hiện nay là đổi mới nội dung, phương thức công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho mỗi cán bộ, đảng viên. Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XII của Đảng nhấn mạnh: “Đổi mới công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên. Đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”. Tăng cường đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch; chủ động ngăn chặn, phản bác các thông tin, quan điểm xuyên tạc, sai trái, thù địch”(2). Để nâng cao hiệu quả phòng chống “diễn biến hòa bình”, ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”, trong mỗi cán bộ, đảng viên trước thềm Đại hội lần thứ XII của Đảng, cần thực hiện tốt mấy giải pháp cơ bản sau:

1. Mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là những cán bộ chủ trì trong cấp uỷ và chính quyền từ Trung ương đến các địa phương: Cần phải nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, khách quan, không né tránh; phân tích sâu sắc, thuyết phục về những nguyên nhân chủ quan và khách quan; các biện pháp bảo đảm đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, khả thi, kết hợp “chống và xây”, “xây và chống”, nói đi đôi với làm, bằng hành động cụ thể giải quyết những vấn đề bức xúc nhất hiện nay của từng Bộ, Ban, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương.

2. Tăng cường hơn nữa công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho mỗi cán bộ, đảng viên về nâng cao cảnh giác cách mạng trước mọi âm mưu, thủ đoạn hoạt động “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch đối với nước ta. Đây là một giải pháp rất quan trọng để mỗi cán bộ, đảng viên dù công tác ở cương vị nào cũng nêu cao trách nhiệm của minh và nâng cao cảnh giác trước mọi âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của địch. Từ đó phòng chống, ngăn ngừa tư tưởng “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ ta; bảo vệ an ninh chính trị nội bộ, tạo ra sức mạnh nội sinh trong mỗi cán bộ, đảng viên để tự bảo vệ mình. Củng cố vững chắc thế trận quốc phòng, an ninh, nhất là ở những địa bàn trọng điểm, chiến lược; gắn chặt nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội với tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh.

3. Tích cực chủ động phòng ngừa, ngăn chặn từ xa các hoạt động thâm nhập phá hoại nội bộ ta; phát hiện sớm và đấu tranh kiên quyết với các đối tượng chống đối trong nội bộ; các hoạt động bạo loạn chính trị, vũ trang; xử lý khôn khéo không để bên ngoài can thiệp, quốc tế hoá các “vấn đề”, “sự kiện” trong nội bộ. Phát hiện, xử lý kịp thời các “điểm nóng” bằng các biện pháp thích hợp với các trường hợp ở những nơi“tự diễn biến” trong nội bộ, trong đó có sự “chệch hướng” trong kinh tế. Quan tâm bảo vệ đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt của các cấp, các ngành, đảm bảo những cán bộ này phải là những người có năng lực về chuyên môn, có phẩm chất đạo đức tốt, có bản lĩnh chính trị vững vàng.

Chúng ta tin tưởng rằng, với quyết tâm của toàn đảng, toàn dân và lực lượng vũ trang nhân dân nhất định sẽ đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của địch, ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ “tự diễn biến, “tự chuyển hoá”, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên; giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; củng cố vững chắc thế trận quốc phòng, an ninh, bảo vệ  vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.